अखेर काल संध्याकाळी टीव्हीवर ‘ऑन डिमांड’ चाळत असताना ‘ज्युली अँड ज्युलीया’ हा सिनेमा त्या यादीत दिसला. खाण्यावरती प्रेम असणारया प्रत्येकाने जणू हा सिनेमा पहायलाच हवा अशी काही हवा तो प्रदर्शित झाल्यापासून तयार झाली होती आणि सहाजिकच माझी उत्सुकता चाळवली गेली होती. चित्रपट पहायचा मुहूर्त मात्र अनेक दिवस लागत नव्हता पण काल मनापासून बनविलेल्या रोगन जोशचे ओकनागन व्हॅलीच्या सुरेख पोर्टबरोबर स्वादिष्ट जेवण झाल्यावर मस्त मूड लागला होता. शिवाय भरल्या पोटी पाहिल्याने, असला खाण्यावरचा सिनेमा पाहून फार चिडचिड होण्याची शक्यता नव्हती. नवऱ्याने सिनेमाच्या निवडीवर थोडा मंद विरोध करून पाहिला पण नुकत्याच हादडलेल्या माझ्या रोगन जोशची पुण्याई तो सुदैवाने विसरला नव्हता आणि बेत कायम राहिला. (सिनेमा सुरू झाल्यावर नियमाप्रमाणे विसाव्या मिनिटाला माझ्या खांद्यावर डोके ठेऊन स्वारीचे डोळेही लागले आणि नियमाप्रमाणे वैतागून मी त्याला कोपराने ढोचून उठवलेही.)
प्रख्यात अमेरिकन पाककलानिपुण लेखिका ज्युलिया चाईल्ड आणि तिच्यानंतर साठ वर्षांनी जन्मलेल्या ज्युली पॉवेल या ब्लॉगलेखिकेच्या समांतर आयुष्यावर भाष्य करणारा हा सिनेमा माझ्यासारख्या लोकांसाठीच बनवला गेला असावा. सिनेमा पाहताना मी त्यात पुरती गुंतून गेले हे खरंच पण हे त्या सिनेमाच्या दर्जाबद्दलचं भाष्य नव्हे; गुंतून गेले ते बऱ्याच स्वयंकेंद्री भूमिकेने. आयुष्याच्या मध्यावर, पाककलेवरच्या प्रेमाने आणि फ्रान्समधल्या वास्तव्याने भारून जाऊन त्या क्षेत्रात स्वत:ला झोकून देणारी ज्युलिया, अमेरिकन म्हणून आणि स्त्री म्हणून थोडीफार अवहेलना झालेली ज्युलिया, फ्रान्सच्या आणि पॅरिसच्या प्रेमात पडलेली आणि तरीही नाईलाजाने नवऱ्याबरोबर मायदेशी परतलेली ज्युलिया, स्वत:च्या अपयशांवर आणि निराशेवर फुंकर घालायला स्वयंपाकघरात घुसलेली ज्युली, पुस्तकाच्या रूपाने आपल्या आधीच्या पिढीच्या सुगरणीकडून शिकताना मनातल्या मनात तिच्याशी संवाद साधणारी ज्युली….या सगळ्यांशी मी माझी साम्यस्थळे शोधत असताना सिनेमा पुढे सरकत राहिला.
सिनेमा संपल्यावरही डोक्यातली चक्रे चालूच राहिली, अजूनही चालूच आहेत. मी एवढी झपाटल्यासारखी खाण्याबद्दलच का बोलते, का वाचते, स्वयंपाकघरात स्वत:ला का डांबून घेते, सुटीच्या दिवशी आराम करण्याऐवजी भाजीबाजाराला जाऊन मग नंतर मोठया स्वयंपाकाचा घाट का घालते, निराश झाले की बाजारात जाऊन स्वयंपाकघरासाठी एक नवीन उपकरण का विकत आणते, फसलेला पदार्थ मला जमेपर्यंत घरादाराला ऊत का आणते या सगळ्याचा आता जरा विचार करायला झाला आहे.
माझं खाण्यावर प्रेम आहे, स्वयंपाक करणे हा माझा छंद आहे, माझ्या पदार्थाला कोणी अभिप्राय दिला की मला मनापासून आनंद होतो वगैरेच्या पुढे जाऊन या क्षेत्रातली नवनवीन कौशल्ये मला शिकाविशी वाटतात, नवनवीन कसोट्यांवर स्वतःला आजमावून पहाणे मला आवडते आणि माझ्या छंदाला एकेदिवशी माझा व्यवसाय बनवायचे दिवास्वप्न गेली काही वर्षे मी रोज पहाते इथपर्यंत येऊन मी थबकते. या पुढचा मार्ग ज्युली आणि ज्युलीयासारखाच अपेक्षितच हवा का? यशाच्या व्याख्या समाजानेच दिलेल्याच असाव्यात का? पुरेसे व्यावसायिक यश न मिळाल्याने किंवा प्रसिद्धी न मिळाल्याने आपल्या छंदावरचे प्रेम कमी होते का असे काही प्रश्न मला अंतर्मुख करतात आणि या प्रश्नांपाशीच मला ज्युली आणि ज्युलीयातले अंतर सापडते. ज्युलीयाने ज्युलीला दूरच का ठेवले याचे उत्तरही सापडते. अनेक वर्षे अनेक प्रकाशकांनी नाकारल्यानंतरही आपल्या पुस्तकावर काम करत रहाणारी ज्युलीया, पुन्हा-पुन्हा सुरवात करायला न घाबरणारी ज्युलिया, खाण्यावर मनापासून प्रेम असणारी ज्युलिया मला मनोमन आवडते. त्याच्या तुलनेत, यशस्वी व्हायचे म्हणून दुसरी ज्युलिया व्हायचा प्रयत्न करणारी ज्युली, ज्युलीयासारखी मोत्याची माळ पोरकटपणे मिरवणारी ज्युली, थोड्याश्या अपयशाने कोलमडून पडणारी आणि त्यापायी स्वयंपाकावरचे प्रेम उडणारी ज्युली सरळसरळ उथळ दिसायला लागते.
खरंतर पॅरिसमध्ये राहून महाग कुकरी स्कूलमध्ये शिकणे परवडू शिकणारी उच्चवर्गीय, सुखवस्तू ज्युलिया सुरवातीला मला किती दूर भासली होती; तिच्याबद्दल किंचित असूयाही वाटली होती. त्यापेक्षा दिवसभर न आवडणारी नोकरी करून घरी येऊन, आपल्या छोट्या आणि साध्या स्वयंपाकघरात आनंद शोधणाऱ्या ज्यूलीबद्दल मला जास्त जवळीक आणि सहानुभूती वाटली होती. एमी एड्म्सनेही तिच्या गोडगोड व्यक्तिमत्वाने ज्युलीला खरी नायिका बनवायचा प्रयत्नही केला होता पण तीदेखील ज्युलीच्या उथळपणाला, यशस्वी व्हायच्या तिच्या स्पर्धात्मक इच्छेला लपवू शकली नाही. आयुष्य म्हणजे एक स्पर्धा आहे आणि त्यात यशस्वी व्हायचे असेल तर येनकेन प्रकारेण प्रसिद्धी मिळविणे आणि त्याचा वापर करून पुस्तके विकणे हेच तिचे ध्येय असावे आणि त्यातुलनेत तिची तिच्या छंदावरची श्रद्धा पोकळ असावी अशी शंका आल्यावाचून रहात नाही.
इथे मी थबकते, स्वतःलाच काही प्रश्न विचारते, माझी प्रामाणिकता पडताळून पहाते आणि मनोमन जाणते की खरंच माझे उद्देश प्रामाणिक आहेत, माझे अनुभव, माझे छंद इतरांबरोबर वाटण्यामागे केवळ संवाद साधण्यापलीकडे माझे इतर काही हेतू नाहीत. शिकताना, चुकताना, बनविताना, सादर करताना आणि त्याबद्दल बोलताना, लिहिताना मला मिळणारा निखळ आनंद, फक्त हा आनंदच माझा उद्देश आहे. दिवास्वप्ने मी देखिल पहाते पण ती स्वप्ने अपूर्ण राहिली तरी त्यामुळे माझे त्यांच्यावरचे प्रेम थोडेच कमी होईल अन ती पहाण्याचा आनंद आणि ती खरी होतीलही या शक्यतेने मिळणारा हुरूप कमी थोडाच होईल!
हे सगळे साक्षात्कार हा सिनेमा पहाताना झाले, सिनेमा पाहिल्यावर ज्युलिया चाईल्डचे पुस्तक आणून पदार्थ करून पहाण्याची सुरसुरी आली, माझ्याही नकळत किती सारे फ्रेंच पदार्थ मी वेळोवेळी बनविते हे लक्षात आले आणि सिनेमा पहाताना घातलेला माझा वेळ सत्कारणी लागला. आज सकाळी एग्ज बेनी साठी हॉलंडेज सॉस बनवायची कसरत करत असताना ज्युलीयाची आठवण आली आणि मी पुन्हा दिवास्वप्न पहायला लागले…माझ्या गोष्टीची सुरवात अशी होईल का….
“त्यादिवशी सगळ्या शंका, विवंचना विसरून ती स्वयंपाकघरात घुसली, शांतपणे सुरयांना व्यवस्थित धार लावली आणि निर्धाराने कामाला लागली…”
फार सुंदररीत्या वर्णन केले आहे.
हॉटेल मेमेजमेंट करून सुद्धा पाककलेकडे माझा ओढा कधीच नव्हता.
मी खाण्याच्या बाबतीत शौकीन आहे पण बनवायचा कंटाळा.
पण खाणे बनविण्यावर मनापासून प्रेम करणारे पहिले की त्यांना सलाम करावासा वाटतो.
निनाद, प्रतिक्रियेबद्दल आभार. हॉटेल मॅनेजमेंट करून त्या क्षेत्रात स्थिरावणारे फार कमी लोक माझ्या माहितीचे आहेत त्यामुळे या व्यवसायाशी निगडीत कोणी भेटलं तर कुतूहल जागं होतं. तुमचा प्रोफाईल पाहिला, रोचक वाटला. मी तुमच्या जागी असते तर त्या पंचतारांकित हॉटेल्समधल्या शेफ्सशी दोस्ती करून त्यांची शिकवणी लावली असती 🙂
किती सुरेख लिहिलंयस. अन्न या प्रकाराबद्दलचं प्रेम असल्यामुळे मला फारच भिडला लेख, पण खरंच, जगातल्या कुठल्याही छंद गंभीरपणे जोपासणार्या माणसाला हे सगळे प्रश्न कधी ना कधी पडतीलच.
मजा आली. वरचेवर लिही ना.
मेघना, या विषयात गम्य असलेल्या माणसांकडून अभिप्राय मिळाला की सर्वात जास्त आनंद मिळतो आणि वरचेवर लिहावसं वाटतं. थॅंक्यू.
खाणे बनवणे व खिलवणे यावर मनापासून प्रेम. शिवाय मेरिल स्ट्रिप माझी अत्यंत आवडती म्हणूनही हा सिनेमा पहाणे मस्ट होतेच. 🙂
छान लिहीले आहेस. शेवटी कुठलाही छंद मनापासून व आवडून जोपसला तरच टिकतो. आनंद देतो. बाकी छंदाला व्यवसायात बदलायचे माझे स्वप्न कधी पुरे होईल कोण जाणे.
अरे वा! खाण्यावर प्रेम असणारे बरेच जण मी लिहिलेलं वाचताहेत तर! मेरिल स्ट्रिपने उभी केलेली ज्युलिया पाहून सुरवातीला मला की ती जरा जास्त ‘caricaturish’ होते आहे असे वाटले होते पण मग ज्युलीयाचे व्हिडीयोज पाहिल्यावर माझी शंका फिटली.
छान लिहीले आहेस. मलाही वेगवेगळे पदार्थ बनवून पाहायला, ते कसे झाले असतील याची उत्सुकता असते. आज काल त्यात माझे imagination ही उपयोगी पडते एखादा पदार्थ आठवूनच तोंडाला पाणी सुटते आणि मग करणे भागच.
मलाही तो मुव्ही आवडला होता. पण मला त्या दोघीही आवडल्या होत्या. कुणीही कमी जास्त वाटली नाही.
-Vidya,
विद्या, आवर्जून प्रतिक्रिया दिल्याबद्दल आभार. दोघींची तुलना न करता मी चित्रपट पाहिला असता तर कदाचित जास्त बरे झाले असते पण मग मला त्यामुळे एवढे प्रश्नही पडले नसते आणि एवढा विचारही करता आला नसता 🙂
liked
Shilpa, tumhala email keleli aahe.milali aahe ka he baghal ka please?